ساختمان بنایی چیست؟

ساختمان بنایی به سازه‌ای گفته می‌شود که عمدتاً از مصالح بنایی مانند آجر، بلوک، سنگ یا خشت ساخته شده باشد و نیروهای وارده را از طریق دیوارهای باربر به زمین منتقل کند. این نوع ساختمان‌ها با یا بدون اسکلت سازه‌ای طراحی می‌شوند و در بسیاری از مناطق، به‌ویژه در ساختمان‌های مسکونی، روستایی و سنتی، کاربرد دارند.

🔹 انواع ساختمان‌های بنایی

ساختمان‌های بنایی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

 ساختمان بنایی غیرمسلح (سنتی)

ویژگی‌ها:

• در این نوع ساختمان‌ها از اسکلت فلزی یا بتنی استفاده نمی‌شود.
• دیوارهای باربر تمام وزن ساختمان را تحمل می‌کنند.
• سقف معمولاً از تیرچوبی، طاق ضربی یا دال بتنی سبک ساخته می‌شود.
• در برابر زلزله و بارهای جانبی مقاومت کمتری دارد.

مثال‌ها:

• خانه‌های سنتی قدیمی
• ساختمان‌های ساخته‌شده با خشت، آجر یا سنگ بدون المان‌های مقاومتی

ساختمان بنایی مسلح (مقاوم‌سازی‌شده)

ویژگی‌ها:

• دارای میلگردها و بتن مسلح در داخل دیوارها برای افزایش استحکام است.
• برخی از دیوارها با المان‌های تقویتی مانند شناژ، وال پست و میلگرد بستر ساخته می‌شوند.
• مقاومت بیشتری در برابر زلزله و نیروهای جانبی دارد.

مثال‌ها:

• برخی از ساختمان‌های مسکونی جدید در مناطق زلزله‌خیز
• ساختمان‌های آجری با شناژهای افقی و عمودی

 اجزای ساختمان بنایی

دیوارهای باربر –

انتقال‌دهنده بار سقف و طبقات به زمین

پی و فونداسیون –

برای تحمل وزن ساختمان و جلوگیری از نشست
سقف –

ممکن است طاق ضربی، تیرچوبی، تیرچه‌بلوک یا دال بتنی باشد

شناژ (کلاف افقی و عمودی) –

برای افزایش استحکام و یکپارچگی سازه

ستون‌های تقویتی (در نوع مسلح) –

برای افزایش مقاومت در برابر زلزله

ساختمان بنایی

مزایا و معایب ساختمان بنایی

مزایا

هزینه کمتر نسبت به سازه‌های فولادی و بتنیدسترسی آسان به مصالح محلی مانند آجر و بلوک
عایق حرارتی و صوتی مناسب (به‌ویژه در دیوارهای ضخیم)
اجرای ساده‌تر و نیاز کمتر به ماشین‌آلات سنگین

معایب

مقاومت کمتر در برابر زلزله (در ساختمان‌های غیرمسلح)
محدودیت در تعداد طبقات (معمولاً حداکثر ۲ تا ۳ طبقه)
وزن بالاتر نسبت به سازه‌های فولادی و بتنی سبک
زمان اجرای طولانی‌تر نسبت به برخی روش‌های صنعتی ساخت‌وساز

 کاربردهای ساختمان بنایی

ساختمان‌های مسکونی کم‌ارتفاع
ساختمان‌های تجاری کوچک
مدارس و ساختمان‌های عمومی در مناطق کم‌خطر
بناهای تاریخی و سنتی
ساختمان‌های روستایی و محلی

 نتیجه‌گیری

ساختمان‌های بنایی هنوز هم در بسیاری از نقاط جهان، به‌ویژه در مناطق کم‌ارتفاع و روستایی، کاربرد دارند. با این حال، برای افزایش ایمنی در برابر زلزله، استفاده از روش‌های مقاوم‌سازی مانند بنایی مسلح، شناژبندی و وال‌پست توصیه می‌شود.